Introductie

Miloš Jeremić werd geboren in 1892 te Resnik, een dorpje 15km ten zuiden van Belgrado, de hoofdstad van het toenmalige Koninkrijk Servië.

In de nacht van 29 juli 1914, toen Belgrado werd aangevallen en dus de Eerste Wereldoorlog uitbrak, was hij 22 jaar oud.

Volgens zijn Servische opgravingsrapport diende hij de 3de compagnie, 4e bataljon van het 7e regiment infanterie, zijn rank werd niet vermeld.

Tot recentelijk, toen Miloš (Tanasijević) uit Resnik onze website bezocht en ontdekte dat zijn betovergrootvader Miloš in Nederland was overleden, wist niemand van zijn familie wat er precies was gebeurd met Miloš Jeremić.

Hieronder een foto van Miloš Jeremić, met vriendelijke toestemming van de achter-achterkleinzoon van Miloš. Locatie en datum van de foto zijn onbekend. 


Van Resnik (Servië) naar Nijmegen

De Oostenrijk-Hongaarse invasie van Servië begon op 29 juli 1914, maar deze mislukte nadat hun legers werden verslagen tijdens de slag bij de berg Cer (augustus 1914) en de slag bij Kolubara (november-december 1914).

Bijna een jaar later, op 7 oktober 1915, werd het Koninkrijk van Servië binnengevallen door het gecombineerde Duitse en Oostenrijks-Hongaarse leger. Op 14 oktober verklaarde Bulgarije de oorlog aan Servië. Met zijn leger sterk in kracht verminderd en in de minderheid, beval de Servische generaal (Vojvode) Radomir Putnik een volledige terugtrekking van het Servische leger naar het zuiden en het westen door geallieerd Montenegro en naar het neutrale Albanië op 25 november 1915.

Veel soldaten werden gedood, maar velen werden ook krijgsgevangene gemaakt door de Bulgaren, Oostenrijk-Hongaren en de Duitsers. Het boek “Binnen het prikkeldraad” geschreven door Henri Habert beschrijft de manier waarop, via verschillende kampen, ongeveer 38 Servische krijgsgevangenen Nederland bereikten. Hoewel we geen bewijs hebben van de weg die Miloš heeft afgelegd zal hij waarschijnlijk dezelfde weg hebben gevolgd als zijn kameraden die in het boek zijn beschreven.

De meesten van hen gingen via Braunau (nu Broumov in de Tsjechische Republiek) of Heinrichsgrün (nu Jindřichovice in de Tsjechische Republiek) naar krijgsgevangenenkampen in voornamelijk Noord-West-Duitsland zoals Soltau, Hameln of Bühnerbach.

De nakomelingen van Miloš gaven ons een foto en op deze foto is er een inscriptie te zien waar op staat dat de foto is gemaakt door E. Schultze uit Emden. Deze plaats ligt in Noord-West Duitsland, vlakbij de Nederlandse grens (provincie Groningen), maar ligt toch nog ongeveer 300 km van Nijmegen.

Op de achterkant van de foto staat er een stempel met de volgende informatie: Fotogr. Vergrößerungsanstalt Benditz, Zw. bd. Sielen 10, E. Schultze. Het adres Zwischen Beiden sielen 10, is inderdaad gelegen in het oude centrum van Emden. Het bedrijf Benditz in Emden werd overgenomen door fotograaf Schultze (soms genoemd Schulze) in 1917.

Onder een foto van Miloš Jeremić met vriendelijke toestemming van de achter-achterkleinzoon van Miloš.  Op de foto is de inscriptie te zien “E Schultze Emden”.

In het boek van Henri Habert vonden we een soldaat die beschreef dat hij in Emden is geweest: “Van Heinrichsgrün werd ik Soltau gebracht, van waar we na 14 dagen, met 200 man naar Emden werden gebracht, waar we de schepen met kolen moesten laden. Daar werkte ik 6 weken, waarnaar ik naar het kamp van Bühnerbach werd gebracht. Vanaf daar werkten we met 30 kameraden op het domein van Krupp, in de buurt van Klausheide waar ik 28 maanden verbleef”.

Meest waarschijnlijk is Miloš aangekomen in Nijmegen tijdens zijn terugkeer na de wapenstilstand van 11 november 1918. Op zijn Nederlands overlijdensakte staat geschreven dat hij overleed op 18 januari 1919 in Nijmegen.

Onder de locaties, welke we konden verifieren, waar Miloš is geweest (gemaakt met Google Maps, klik om te vergoten). Voor de volledige kaart ga naar Google Maps (link).

Nijmegen

Miloš stierf in Nijmegen rond 23u00 op 18 januari 1919 volgens zijn Nederlandse overlijdensakte (Nijmegen 1919 Aktenummer 74). Zijn dood werd geregistreerd door Mattheus Havekes die een sigarenmaker was. De tweede persoon die zijn dood registreerde was Lambertus Johannes Lammers, een soldaat van het koloniale reserveleger, die op het moment dat hij de dood meldde van Miloš, 40 jaar oud was.

Miloš was niet de enige Servische WWI-soldaat die stierf in Nijmegen: een totaal van 21 Servische WOI-soldaten stierven in Nijmegen tussen 17 en 24 januari 1919. Op de dag dat Miloš stierf, stierven er ook vier van zijn andere kameraden: Velimir Dodolisko, Velisav Ivanović, Serafim Kapović en Milisav Marković. Waarschijnlijk stierven ze door de Spaanse griep.

Begrafenis en opgraving

Miloš werd begraven in Nijmegen (Begraafplaats Rustoord, Postweg 60 in Nijmegen). Zijn graf werd opgegraven in mei 1938, samen met de andere Servische graven in Nederland.

Hoewel de krantenartikelen in 1938 schrijven dat de overblijfselen van “89 Servische soldaten werden gerepatrieerd naar ‘Joegoslavië”, de officiële documenten van die tijd vermelden “Tsjechoslowakije” als bestemming. De overblijfselen van Miloš en 87 anderen werden overgebracht naar Jindřichovice in Tsjechoslowakije (tegenwoordig de Tsjechische Republiek) via de Nederlands/Duitse grens bij Beek-Wyler. 

Volgens het Servische opgravingsrapport (nummer K. Br. 84.024/ XII) zijn de stoffelijke resten van Miloš verzameld in een loden kist met nummer 4. Miloš vond zijn laatste rustplaats in Jindřichovice, samen met 7.658 andere Servische soldaten en 189 Russische soldaten (stand berekend op 1940).

Foto hieronder: in het mausoleum in Jindřichovice (CZ), met loden kist nummer 4. Foto: Fabian Vendrig.

1926: Monument in Resnik

Zoals geschreven in de inleiding, heeft zijn familie niet geweten waar Miloš overleed: ze wisten alleen dat hij nooit meer terug naar huis kwam, In 1926, toen zijn vrouw Marica overleed werd er een monument in Resnik opgericht om ze allebei te eren. Dit monument is tot op vandaag nog steeds op de begraafplaats in Resnik.

Foto hieronder: het monument voor Miloš Jeremić in Resnik, 11/11/2015. Foto: Fabian Vendrig.


Ontdekking

In oktober 2015 werden we gecontacteerd door Miloš Tanasijević die de achter-achterkleinzoon van Miloš Jeremić is. Hij stuurde ons foto’s van Miloš en nodigde ons uit om naar Resnik te komen. De 11e november (toevallig op de dag van de herdenking van de wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog!) gingen we hen bezoeken. Zijn familie wist niet wanneer en waar Miloš Jeremić stierf, totdat ze de informatie ontdekte die wij al hadden op onze website.

Miloš Jeremić was getrouwd met Marica: zij kregen twee zonen, namelijk Živko en Života. Živko had een dochter, Ljubinka, en twee zonen: Slobodan en Ljubodrag. Ljubodrag was de vader van Zorica en Slavica. Zorica is de moeder van Miloš en we zijn dankbaar dat ze beiden hun verhalen en foto’s hebben gedeeld met ons.
Ze deelden onder andere de kaart hieronder, die werd geschreven door Miloš Jeremić die hij verstuurde naar zijn familie: op de andere kant van deze kaart stond een foto van Miloš (die je hierboven kunt zien op deze pagina), die werd gemaakt in Emden (Duitsland). Het is bijna onleesbaar, maar we kunnen zien dat hij schreef “1917” en “Ja sam živ” (Servische voor “ik ben in leven”). De zichtbare opschrift “Deda Miloš” (Servisch voor “opa Miloš”) aan de bovenkant werd in een later stadium erbij geschreven door een van zijn nakomelingen.
Onder: de briefkaart geschreven door Miloš Jeremić, Emden (Duitsland) 1917.


Conclusie

Dankzij de informatie op deze website weer de familie van Miloš Jeremić nu dat hun betovergrootvader en overgrootvader overleed in Nijmegen op 18 januari 1919 en niet in Duitsland. Ze weten nu ook dat zijn stoffelijke resten zich bevinden in het mausoleum te Jindřichovice in de Tsjechische Republiek.

Zijn naam staat niet alleen geschreven op het monument te Resnik, welke hun voorouders hebben opgericht voor hem, maar zijn staat ook geschreven op het monument in Garderen voor de gesneuvelde Servische WOI-soldaten die in Nederland overleden.
Vecna mu slava! (= Eeuwige roem voor hem!)

Bronnen / Speciale dank aan

De volgende bronnen zijn gebruikt: 

-Persoonlijke archieven van Zorica & Miloš Tanasijević (foto’s & briefkaart)
-Habert, Henri. 1919. Binnen het prikkeldraad: naar verhalen van uitgeweken  Serviërs (Entre les fils barbelés: D’après les récits des évadés Serbes). Amsterdam.

-Nationaal Archief van Servië: http://www.archives.org.rs
Opgravingsrapport, no K. Br. 84024/XII

-Gemeentelijke basisadministratie van de Gemeente  Nijmegen Januari 1919  (overlijdensakte nummer 74)
Speciale dank aan:

-Zorica Tanasijević (achterkleindochter van Miloš Jeremić)

-Miloš Tanasijević (achter-achterkleinzoon van Miloš Jeremić)

Verhaal geschreven door: 

Tanja Vendrig, Fabian Vendrig & John Stienen.