HAG/BEOGRAD – Nedavno istraživanje je pokazalo da se ostaci 88 srpskih ratnih zarobljenika, koji su umrli u Holandiji 1919. godine, nalaze u srpskom mauzoleju u Jindrihovicama blizu Karlovih Vari u Češkoj Republici.
Većina ovih 88 srpskih ratnih zarobljenika koji su stigli na tlo Holandije 1919. godine iz raznih logora umrlo je od posledica Španskog gripa. Privremeno su tu smešteni, a zatim je trebalo da se posle Prvog svetskog rata vrate u domovinu putem luke u Roterdamu. Neki od njih su uspeli da dođu na tlo neutralne Holandije pre kraja rata. Ukupno se više od 4000 Srba vratilo u domovinu preko Holandije. Došli su iz koncentarcionih logora u kojima su bili zatočeni kao ratni zarobljenici u Nemačkoj.
Ukupno je 92 srpskih vojnika preminulo u Holandiji između 1917. i 1919. godine i svi oni su bili sahranjeni na 9 grobalja. Posle rata, vlada u Beogradu je odlučila da koncentriše svoje žrtve rata na ograničenom broju mesta u Evropi. Ostaci bi bili ekshumirani, stavljani u kovčege i prebacivani u mauzoleje. Na isti ovaj način, napravljen je i plan za 89 srpskih ratnih grobova, koji su trebali da se ekshumiraju i transportuju iz Holandije. Do nedavno se trag ostacima ovih srpskih ratnih zarobljenika gubio u Vileru, blizu Najmegena, gde su limeni kovčezi bili predati nemačkim vlastima 18. maja 1938. godine, sa namerom da dalje budu prebačeni u tadašnju Čekoslovačku.
Krajem aprila ove godine u Arhivu Jugoslavije je pronađen dopis iz odeljenja Ministarstva pravde Kraljevine Jugoslavije koji se tiče budžeta za 1940/41 . U ovom dopisu stoji da su ostaci 89 srpskih vojnika transportovani u mauzolej, koji je sagrađen blizu tadašnjeg austrijskog logora Hajnrihsgrin u Češkoj 1924. godine. U ovom logoru su većinom bili srpski i ruski ratni zarobljenici, koji su bili zaduženi za iskopavanje rude. Takođe, na hiljade ih je bilo ubijeno.
Mauzolej, koje je sada poznat pod nazivom Jindrihovice se nalazi u Češkoj Republici, restauriran je 1996. godine i dostupan je javnosti, ali samo nakon zahteva. Do 1940. godine ovde su smešteni ostaci 7470 Srba i 189 Rusa.
Svake prve subote u oktobru se održava pomen srpskim ratnim zarobljenicima na Kratshof groblju u Garderenu, Holandiji, gde se nalazi spomenik srpskim vojnicima. Pre Drugog svetskog rata na ovom mestu je postojao spomenik srpskim ratnim zarobljenicima koji su umrli u logoru blizu Miligena.
