Na uglu Holandskog reformisanog groblja u Garderenu nalazi se spomenik podignut u sećanje na 29 Srba, koji su umrli od Španskog gripa 1919. godine. Poslanstva Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u Hagu je podigao spomenik u aprilu 1919. godine. Tekst je bio ispisan na francuskom i glasio je “les soldats serbes décédés au camp de Millingen 1919” sa 29 imena, napisanih francuskom transkripcijom, a na zadnjem delu je bio tekst na srpskom i holandskom (“Умрли за Србију” / “Gestorven voor Serbie”, “Благодарна Отаџбина Србија” / “Het Dankbaar Serbische Vaderland”). Početkom 21. veka vremenske prilike su uzele svoj danak i slova su bila skoro izbrisana.
Počevši od 2004. godine Ambasada Republike Srbije u Holandiji se uključila u održavanje spomenika. U godinama koje su sledile holandsko-srpski odbor je prikupio potrebna sredstva za restauraciju, u saradnji sa Srpskom pravoslavnom crkvom u Holandiji i Ambasadom Republike Srbije. Pokretačka snaga odbora su bili Slaviša Jovanović, Gajs Van Ginkel, Novica Savić, Pit van Bentum, Nedeljko Vukelić i predstavnici ambasade u Hagu i srpsko sveštenstvo, posebno protojerej Vojislav Bilbija.
Sa restauracijom je završeno 2006. i iste godine je održan pomen u znak sećanja na Srbe koji su umrli i koji su bili sahranjeni na ovom groblju.
Godinu dana kasnije, pored spomenika je dodat krajputaš. Krajputaši su spomenici postavljeni pokraj puta, a po pravilu posvećeni postradalim vojnicima sahranjenim u dalekim zemljama ili kojima se grob ne zna. Pogotovo se pojavljuju posle Prvog svetskog rata kao način obeležavanja postradalih iz porodice, a radi podsećanja svih stanovnika sela i slučajnih prolaznika o prerano prekinutom životu. Ova tradicija je nastavljena i u Garderenu tako što je krajputaš postavljen 2007. godine po nacrtu oca Vojislava.
Dodata su još 14 imena Srba koji su umrli u Enšedeu i 21 ime postradalih u Najmegenu. Spomenik je zvanično prebačen u ambasadu 1. oktobra 2011. godine i nakon toga je odbor raspušten.
Svake godine prve subote u oktobru se održava pomen. Godine 2012. postavljeno je 29 krstova kao znak sećanja na Srbe koji su prvobitno bili sahranjeni na groblju.
Google maps lokacija ovde (link).
Galerija slika:
The text portions on this page by сећање | servische krijgsgevangenen are licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Images used on this page may be copyrighted by their respective owner(s) and may not be distributed, modified, reproduced in whole or in part without prior permission of the respective owner(s).